15 Kasım 1983’te Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin (KKTC) kurulmasıyla Kıbrıs Türk halkının kendi kaderini tayin hakkı tüm dünyaya ilan edilmiş oldu.
38 yıl önce kurulan KKTC, Kıbrıs Türk halkının devlet anlayışıyla Ada’daki siyasi hayatını dünyaya ilan ettiği değerli bir dönüm noktası olmuştur.
KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ NE ZAMAN KURULACAK?
15 Kasım 1983’te Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin (KKTC) kuruluşu, Kıbrıs Türk halkının devlet olgusuyla siyasi hayatını dünyaya ilan ettiği değerli bir dönüm noktası olurken, yaşanan gelişmeler nedeniyle bir sonuca ulaşılamamıştır. Kıbrıs Rum tarafının adada yarım asırlık müzakere sürecindeki tavizsiz tavrı.
“Kıbrıs Cumhuriyeti” 1960 yılında uluslararası anlaşmalara uygun olarak adanın iki halkının ortasında katılımı temel alarak kurulmuştur. 1963 yılından itibaren silahlı grupların Rumlara karşı gerçekleştirdiği saldırılar sonucunda Kıbrıs Türkleri baskı ve zulümlerle ülke yönetiminden uzaklaştırılmaya başlandı. 1963-1974 yıllarında Kıbrıslı Rumların Kıbrıslı Türklere yönelik baskınları ve ambargoları artarak devam etti.
Ortada 1967’de yönetimi devralan Yunanistan’daki askeri darbe yönetimi, Kıbrıs’ın Boğaziçi ve Geçitkale köylerine saldırılar düzenledi. Türkiye’nin anlaşmalardan doğan müdahale hakkını kullanacağı yönündeki uyarısı üzerine Yunanistan, Birleşmiş Milletler (BM) himayesinde kuvvetlerini adadan çekmek zorunda kaldı.
Daha sonra Kıbrıs Türkleri 29 Aralık 1967’de “Kıbrıs Geçici Türk Yönetimi”ni kurdular, bu da 1960 Anayasası tam olarak uygulanana kadar kendi yönetimlerinin kendileri tarafından sağlanacağı anlamına geliyordu. Geçici yönetim, bir süre sonra “Kıbrıs Türk Yönetimi”ne dönüştü. Bu yönetim biçimi, “Özerk Türk Yönetimi”nin ilan edildiği 1974 yılına kadar sürdü.
Kıbrıs adasını Yunanistan’a bağlamak için kurulan EOKA-B’nin başkanlarından Nikos Sampson, iktidardaki cuntanın desteğiyle gerçekleştirdiği darbeyle 15 Temmuz 1974’te Kıbrıs Cumhurbaşkanı Makarios’u devirdi. Yunanistan’da. Adadaki darbe haberi Ankara’ya ulaşınca Milli Güvenlik Kurulu toplandı.
KIBRIS BARIŞ HAREKATI NASIL BAŞLADI?
Görüşmenin ardından Başbakan Bülent Ecevit, Türk Silahlı Kuvvetlerine (TSK) Kıbrıs’a olası bir müdahale olasılığına karşı hazırlık yapma talimatı verdi.
Türkiye garantör devletlerden İngiltere’nin adaya ortak müdahale için kapısını çaldı. İngiltere’nin adaya iki garantör devlet olarak müdahale etmesi önerildi. Londra’ya giden Bülent Ecevit’in teklifi İngiltere Başbakanı tarafından kabul edilmedi.
Türkiye, Kıbrıs Türklerinin güvenliğini dikkate alarak, 20 Temmuz 1974’te Başbakan Ecevit’in “Ayşe tatil yapsın” açıklamasıyla Barış Harekatı’na başladı. Böylece Kıbrıs’ın Yunanistan’a ilhakı önlenmiş ve Kıbrıs Türk halkının varlığı güvence altına alınmıştır. Harekatın başarıyla sonuçlanmasının ardından 13 Şubat 1975’te Kıbrıs Türk Federe Devleti kuruldu.
Bir yıl sonra taraflar arasında Viyana’da BM himayesinde Türk ve Rum tarafları arasında varılan nüfus mübadelesi anlaşması gereği Rumların güneye doğru ilerlemesiyle adada iki homojen kesim oluştu. ve kuzeyde Türkler.
KKTC NASIL KURULDU?
15 Kasım 1983 tarihi, Kıbrıs Türk Federe Meclisi’nin aldığı kararla, Kıbrıs Türk halkının siyasi hayatında değerli bir dönüm noktası ve devlet olgusuyla mücadelesini dünyaya duyurduğu bir gün olmuştur.
Meclis o günkü muhteşem oturumunda Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin (KKTC) kuruluşunu ve bağımsızlık ilanını oybirliğiyle onayladı. KKTC’nin kurulması ile Kıbrıs Türk halkının kendi kaderini tayin hakkı ilan edilmiştir.
KKTC’nin Kurucu Cumhurbaşkanı ve Kıbrıs Türk Federe Devleti’nin dönemin Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş, cumhuriyetin ilan edildiği Meclis toplantısının tamamlanmasının ardından Federal Meclis önünde toplanan halka ve öğrencilere hitaben yaptığı konuşmada, mücadelenin bitmediğini belirterek, “Ne mutlu Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Türk evlatlarına.” dedi.
KIBRIS MÜZAKERELERİNE ULAŞILDI MI?
Kıbrıs sorununa çözüm bulma amaçlı müzakereler, KKTC’nin Kurucu Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş ile dönemin Kıbrıs Rum Cumhurbaşkanı Glafkos Klerides arasında Haziran 1968’de Beyrut’ta yapılan görüşmelerle başladı. Denktaş, “Meclis Başkanı”, Klerides ise “Temsilciler Meclisi Başkanı” olarak toplantıya katıldı.
Kıbrıs Rum tarafı her seferinde BM önerileri de dahil olmak üzere çözüme yönelik adımları çeşitli gerekçelerle reddetti veya kabul edilemez önkoşullar ileri sürdü.
Dönemin BM Genel Sekreteri Kofi Annan, “Annan Planı” olarak da bilinen “Kıbrıs Sorununa Kapsamlı Çözümün Temeli” belgesini 2002 yılında ortaya koydu. Denktaş ve dönemin Kıbrıs Cumhurbaşkanı Tasos Papadopoulos çeşitli görüşmeler yaptı. “Annan Planı” çerçevesinde düzenlenmiş ve plan 24 Nisan 2004 tarihinde taraflarca halkoylamasına sunulmuştur.
Rum kesiminin yüzde 75,83’ü planı reddederken, Kıbrıs Türk tarafı da getireceği pek çok zorluğa rağmen plana yüzde 64,91’lik bir çoğunlukla “evet” dedi. Ancak 1 Mayıs 2004’te yapılan referandumun ardından Rum yönetimi, adadaki diğer ortağı yok sayarak “Kıbrıs Cumhuriyeti” adı altında AB’ye tam üye oldu.
Nisan 2005’te KKTC Cumhurbaşkanı seçilen Mehmet Ali Talat ile dönemin Yunan yönetiminin başındaki Dimitris Hristofyas arasında, kapsamlı müzakerelerin yeniden başlatılarak çözüme ulaştırılması için çeşitli girişimlerde bulunuldu ancak sonuç alınamadı. sonuca varılabilirdi.
2013 yılında Rum yönetiminin liderliğine Nikos Anastasiadis’in seçilmesinin ardından, 11 Şubat 2014 tarihinde KKTC’nin 3. Cumhurbaşkanı Derviş Eroğlu ile Cumhurbaşkanlarının Ortak Bildirisi ile müzakere süreci yeniden başlamıştır.
Rumların tek taraflı olarak ilan ettikleri Münhasır Ekonomik Bölge’de doğal kaynak bulmak için Doğu Akdeniz’de sondaj çalışmalarına başlamasıyla bu kez müzakere süreci yeniden tıkandı.
KKTC Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı’nın Mayıs 2015’te göreve başlamasının ardından BM Genel Sekreteri Özel Danışmanı Espen Barth Eide’nin aracılığı ile “Ekonomi”, “Avrupa Birliği”, “Mülk”, “Yönetim-Yetki Paylaşımı”, “Toprak” konuları gündeme geldi. Kıbrıs. “Güvenlik ve Garantiler” ana başlıkları altında yeniden müzakerelere başlandı.
Bu çerçevede, Kıbrıs sorununun analizinin üretilmesi ve adada kalıcı barış ve istikrarın sağlanması amacıyla yürütülen müzakereler, 7-11 Kasım 2016 ve 20-21 Kasım 2016 tarihlerinde İsviçre’nin Mont Pelerin kentinde iki tur halinde gerçekleştirilmiştir. .
Son olarak, 28 Haziran’da İsviçre’nin Crans Montana kentinde yeniden başlayan ve yaklaşık 10 gün süren müzakereler, garantör ülkeler Türkiye, Yunanistan ve İngiltere’nin katılımıyla gerçekleştirildi. yapılamadı.
Nitekim Kıbrıs’ta yarım asırdır devam eden müzakere sürecinde Rum tarafının uzlaşmaz tavrı nedeniyle bir sonuca varılamadı.
