Deprem gibi travmatik bir olay Olaya tanık olan herkeste aynı etkiyi bırakıyor mu? Bu soruyu yanıtlamadan önce, travmatik bir olaydan ne anladığımıza bir bakalım.
Mental Bozuklukların Teşhis ve İstatistik El Kitabında DSM-5’e ” Bireyin yaşamı tehdit etme, yaralama, cinsel saldırı gibi olaylara fiilen maruz kalması veya bu olayların eşiğinden dönmesi, bu tür olaylara tanık olması veya bir yakınına böyle bir olayın gerçekleşmesi travmatik deneyimlerolarak kabul edilmektedir.”
Travma durumunda, olaylar yeniden yaşanıyormuş gibi hissedilir.
travma geçiren kişi aşırı uyarılmış olmak girebilir ve aşırı kaygı, çaresizlik ve dehşet hissedebilir ve içine kapanabilir. Bu durum kişinin günlük hayatında kendini gösterebileceği gibi kişi rüyalarında da görebilmektedir. Olay yeniden oluyormuş gibi hissedilebilir ve kişi bundan kaçınmaya çalışabilir (irkilme, sinirlilik, ağlama, bağırma gibi).
Aksine, aşırı uyarılmış bir durum genel bir durumdur. Uyuşukluk, hareketsizlik, dalgınlık, duygusal tepkisizlik ve ilgisizlikruh halin vakalar olabilir. Daha ileri vakalarda, kişi ayrıca duyarsızlaşma, derealizasyon ve dissosiyatif amnezi yaşayabilir.
Travmatik bir durumla karşılaşıldığında en az 2 gün Yukarıdaki reaksiyonlar baştan sona görülüyorsa bunlar uzman tarafından akut travma (Akut Stres Bozukluğu) tanısı açısından değerlendirilir. Bireyin Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) tanısı açısından değerlendirilmesi amacıyla, en az 6 ayBu belirtiler zamanla ortaya çıkmalıdır.
İşlenmiş travma, tek bir maruz kalma deneyiminden kaynaklanmaz.
Bu kavram ilk olarak 1990 yılında McCann ve Pearlman tarafından kullanılmıştır. travma kurbanlarıyla çalışmakProfesyonellerde (sağlık görevlileri, itfaiyeciler, polis, avukatlar, sosyal hizmet görevlileri, gazeteciler gibi) gözlemlenen bir durumu anlatmak için kullanılmıştır.
Yapılandırmacı Kişisel Gelişim Teorisine Dayalı varsayılan travmada Kalıcı değişim, bir kişinin bilişsel şemalarında ve inançlarında meydana gelir. Bununla kastettiğimiz, bu travmayı yaşamış kişilerin kimlik algılarında, dünya görüşlerinde, ruhsal ihtiyaç alanlarında, inançlarında ve hafıza sistemlerinde bir değişiklik olmasıdır. Bunun olabilmesi için travma mağduru ile tek bir karşılaşma yeterli değildir, kişinin buna tekrar tekrar maruz kalması gerekir. Bu şekilde yaşanan travma kümülatif olarakdoğar.
Merhametten bitkin düşen kişilerde ortaya çıkabilir: İkincil travma.
İkincil travma veya başka bir şekilde travma sonrası gerilim belirtileri olarak bilinir Merhamet yorgunluğu; Üstlenilen travma gibi travma mağduru ile çalışan bireylerde gelişir. Bundan farkı, travma mağduru bireyle yaşanan deneyimdir. bir deneyim o bile yeterli. Semptomlar aniden ortaya çıkabilir. Psikolojide güzelleşme dönemi ile ilgili farklı bilgiler bulunmaktadır. Bazı çalışmalarda kısa sürede iyileşme olacağı belirtilirken ön test-son test çalışmalarıyla diğer çalışmalarda bu sürenin uzayabileceği saptanmıştır.
Bu belirtiler not edilmelidir:
Görevli kişi acı çeken bir kişiye yardım etmeye çalışırken söz konusu travmalar kendi içinde meydana gelebilir. Semptomları, travmadan kurtulan kişinin semptomlarıyla aynıdır: uyku sorunları, dikkat dağınıklığı ve uyanıklık, yorgunluk belirtileri, keder, umutsuzluk, genel sıkıntı, sosyal geri çekilme.
Çoğunlukla genç ve deneyimsiz bireylerin yoğun empati nedeniyle sonları kontrol edemediği düşünülmektedir.
2003 yılında bu konuda araştırma yapan Collins ve Long, bu durumun sebebinin mağdur bireye karşı duyulan hisler olduğunu açıklamıştır. yoğun sempative ile kurulan aşırı özdeşleşme olduğunu sanıyorlar. Özellikle genç ve tecrübesiz memurlar, mesleklerinde karşılaştıkları sorunları nasıl çözecekleri konusunda yeterli deneyime sahip olmayabilirler. Bu insanlar kurbanlarla çalışırken, söz konusu grupla özdeşleştikleri için uygun sınırlar koymakta zorlanırlar.
Not:İkincil travma kavramı, imgelere ve bireylere maruz kalan herkeste görülebilen durum için kullanılırken, üstlenilen travma kavramı sadece, mağdur bireylerle misyonları gereği çalışan profesyonellerde meydana gelen travmayı anlatmak için kullanılmaktadır.
-
Kaynaklar:Türk Psikologlar Derneği, Akademi, EMDR Derneği, Ankara Üniversitesi
